Update Omgevingsrecht: tien recente wijzigingen onder de loep

Het omgevingsrecht, zijnde de materie van het milieu- en ruimtelijke ordeningsrecht, is in volle ontwikkeling. Mr. Bart De Becker geeft tijdens deze webinar on demand een praktijkgericht overzicht van tien recente wijzigingen, waarvan de impact door elke practicus in de bouw- en vastgoedwereld terdege moet gekend zijn.

Volgende tien wijzigingen komen aan bod:

1. Het Instrumentendecreet (planschade en planbaten) van 26 mei 2023.
   • Het Instrumentendecreet zet een logische en noodzakelijke vervolgstap in de bundeling en afstemming van omgevingsinstrumenten met het oog op ruimtelijke realisaties op het terrein: welke aspecten zijn zeker belangrijk voor de praktijk?
   • Bijzondere aandacht voor de ingrijpende wijziging van de planschadevergoeding, of de vergoedingsregeling voor eigenaren van gronden die door een bestemmingswijziging (via een Ruimtelijk Uitvoeringsplan) in waarde dalen doordat ze niet langer bebouwbaar zijn, terwijl ze dat voor de inwerkingtreding van het gewijzigde RUP wel waren.
2. De wijzigingen aan het DBRC-decreet door het arrest 59/2023 van het Grondwettelijk Hof van 1 april 2023 en de uitbreiding van de rechtsmacht van de Raad voor Vergunningsbetwistingen.
   • Met het arrest van 11 april 2023 vernietigde het Grondwettelijk Hof het artikel van het DBRC-decreet wat betreft de optimalisatie van de procedures. Met dit arrest wees het Grondwettelijk Hof nogmaals op het belang van het recht op toegang tot de rechter en het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu: welke impact heeft dit op lopende procedures bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen?
   • De rechtsmacht van de Raad voor Vergunningsbetwistingen wordt uitgebreid, niettegenstaande het negatief advies van de Raad van State van 2 juni 2023: wat zijn de gevolgen van het op 28 augustus 2023 gepubliceerd Decreet van 14 juli 2023?
3. Besluiten WaterEvaluatie en Ontharding.
   • Sinds 1 januari 2023 is de nieuwe waterEvaluatie in werking getreden.
   • Informatie over de overstromingsgevoeligheid moet in het kader van de informatieplicht opgenomen worden in verkoopakten en publiciteit met betrekking tot verkoop van onroerend goed. Voor de geactualiseerde waterEvaluatie wordt gebruik gemaakt van een ‘advieskaart waterEvaluatie’, die eenduidig aangeeft voor welke percelen er advies moet gevraagd worden in het kader van ruimtelijke plannen en vergunningen. Voor wie is de informatieplicht van toepassing?
   • Om ontharding te stimuleren, worden meer handelingen rond afbraak van constructies en verhardingen vrijgesteld van de vergunningsplicht: de toepassing in de praktijk.
4. De nieuwe Gewestelijke Hemelwaterverordening.
   • De Hemelwaterverordening 2023 treedt in werking op 2 oktober 2023, en is van toepassing op vergunningsaanvragen en meldingen die worden ingediend vanaf die datum: wat verandert er concreet?
5. Het Verzameldecreet Omgeving, leefmilieu en natuur en ruimtelijke ordening.
   • Het invoeren van de verplichting tot planologische compensatie
   • Wijzigingen aan de toepassing van de afwerkingsregel in zijn huidige vorm
   • Andere voorstellen:
     • een grotere openbaarheid van gegevens en documenten tijdens het openbaar onderzoek over een omgevingsvergunningsaanvraag
     • de mogelijkheid om een regularisatieaanvraag in te dienen voor een zonevreemde functiewijziging bij reeds gerealiseerde functiewijzigingen
     • de opheffing van de mogelijkheid voor lokale besturen om verordeningen op te maken die bijkomende meldings- of vergunningsplichten bevatten.

1. Het Inzageloket.
   • Vergunningsdossiers raadplegen kan sinds 22 mei 2023 via het inzageloket: tijdens welke fases is dat mogelijk en wat met de privacy van de vergunningsaanvrager?
2. Het Decreet Woonreservegebieden van 26 mei 2023.
   • De nieuwe decretale regeling is in werking sinds 7 juli 2023 en plaatst een “stolp” over de nog aanwezige woonreservegebieden. Het aansnijden van onbebouwd woonreservegebied kan pas als de gemeente het gebied “vrijgeeft”: wat zijn nu de belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de tot hiertoe geldende regeling?
3. Het Decreet Wonen in eigen streek van 23 juli 2023.
   • Op 14 augustus 2023 is het “wonen in eigen streek-decreet” (WIES-decreet) in werking getreden. Overzicht van de krachtlijnen van het decreet dat lokale besturen in de duurste Vlaamse gemeenten een instrument wil geven om de minder kapitaalkrachtige, plaatselijke bevolking te helpen bij het verwerven van een eigen woning.
4. De Omgevingsvergunning voor kleinhandelsactiviteiten: het decreet van 7 juli 2023.
   • Welke zijn de meest frappante wijzigingen sinds de inwerkintreding van het wijzigingsdecreet op 9 augustus 2023?
5. Het invoeren van de Modulaire Omgevingsvergunningsprocedure en het Omgevingsbesluit (beslissing van de Vlaamse regering van 14 juli 2023)
   • Het invoeren van een ‘Modulaire Omgevingsprocedure, waarbij meerdere administratieve lussen of wijzigingslussen mogelijk zijn, zodat aanvragers en overheden kunnen inspelen op nieuwe adviezen of inspraak. Wat houdt dit systeem nu juist in?
   • Het Omgevingsbesluit: hier kan de overheid tegelijkertijd een bestemmingswijziging en een project goedkeuren zonder dat er lange planprocedure doorlopen moet worden, waarna pas dan de vergunning kan worden aangevraagd. Toepassingsmogelijkheden voor de praktijk.